Bach Na Adwent - Kantata BWV 36 - blog classical

Bach – Kantata BWV 36 ‘Schwingt freudig euch empor’ (Wznieśmy radośnie w górę)

(Music box jest tutaj: theblues-thatjazz.com/pl/box/11006-jsbach--cantata-bwv36.html )

Kantata BWV 36 przeznaczona jest na pierwszą niedzielę Adwentu. Na ten dzień we mszy Świętej czyta się z Listów Św. Pawła do Rzymian (13:11–14) oraz z Ewangeli wg Św. Mateusza (21:1–9).

Kantata ma dosyć skomplikowany rodowód. Powstała w Lipsku w 1725 roku jako kantata świecka. Tekst do muzyki Bacha napisał poeta Christian Friedrich Henrici, powszechnie znany jako Picander.

Została wykonana na cześć nieznanego obecnie pracownika Uniwersytetu. Jako utwór urodzinowy miała charakter uroczysty acz wesoły. Nosiła już wtedy tytuł Schwingt freudig euch empor.

Obecnie nosi ona numer BWV 36c.

Picander w otoczeniu studentów muzyki w Lipsku

Rok poźniej Bach przepracował utwór razem z Picanderem, który napisał nowe libretto. Kantata została wykonana dla uczczenia urodzin żony księcia Leopolda z Anhalt-Cöthen, jego byłego pracodawcy. Nie wiadomo czy było to zamówienie księcia czy inicjatywa samego Bacha. W każdym razie utrzymywali oni dobre stosunki i Bach mógł liczyć na godną gratyfikację.

Ta wersja Steigt freudig in die Luft, dziś zagubiona, nosi numer BWV 36a.

Leopold Anhalt-Cöthen

Bach powrócił do tej kantaty w 1730 roku zmieniając jej charakter na religijny. Dodał piątą część - chorał. Tekst również istotnie sięzmienił. Nie wiadomo kto był autorem. Być może sam kompozytor. Ta wersja nie została nigdy wykonana.

W 1731 roku Bach ponownie zajął się tym utworem trochę przymuszony warunkami umowy z miastem. Musiał mieć przecież wciąż nowe kantaty dla Kościóła Św. Tomasza. Przerobił dotychczasowe partie i napisał trzy nowe części. W ten sposób powstała jedna z większych kantat.

Składa się ona z następujących części:

1. Coro: "Schwingt freudig euch empor" na chór i orkiestrę tutti.

2. Duetto (Chorale): "Nun komm, der Heiden Heiland" na sopran & alt, oboje d'amore colle parti i continuo.

3. Aria: "Die Liebe zieht mit sanften Schritten" na tenor, obój d'amore i continuo.

4. Chorale: "Zwingt die Saiten in Cythara" na chór I orkiestrę tutti colle parti.

5. Aria: "Willkommen, werter Schatz!" na bas, smyczki i continuo.

6. Chorale: "Der du bist dem Vater gleich" na tenory, oboje d'amore i continuo.

7. Aria: "Auch mit gedämpften" na sopran, skrzypce solo i continuo.

8. Chorale: "Lob sei Gott, dem Vater, g'ton" na chór I orkiestrę tutti colle parti.

Oryginalna partytura była napisana na dwa oboje, smyczki i continuo oraz chór SATB (Sopran, Alt, Tenor, Bas) i solistów dla solowych arii.

Tekst jest mieszany. Słowa do części 1, 3, 5, 7 napisał prawdopodobnie Picander. Pozostałe zaadaptował sam Bach. Musiał on być zafascynowany hymnem Lutra Nun komm, der Heiden Heiland. Na tych słowach oparł kantaty BWV 61 i 62, o których pisałem rok temu.

Tutaj wersy hymnu posłużyły do części 2,4 i 8. Dla chorału z części 6 Bach wykorzystał równie sławny hymn adwentowy pod tytułem Wie schön leuchtet der Morgenstern. Autorem był Phillip Nicolai, który napisał go w 1599 roku.

Phillip Nicolai

Kantata została wykonana 2 grudnia 1731 roku. Cztery pierwsze części zaśpiewano i zagrano przed kazaniem. Kolejne cztery po. Została przyjęta bardzo dobrze. Takie dzielone wykonanie uhonorowano tym, że uznaje się iż kantata ma dwie sekcje po cztery części.

Ale to nie koniec dziejów tej kantaty. W 1735 roku Bach zabrał się na nią ponownie. I znowu Picander ‘poprawił’ tekst na świecki. Okazją było objęcie stanowiska rektora w Szkole Św. Tomasza przez profesora Andreasa Florensa Riviniusa. Tak przynajmniej zapisał uczeń Bacha - Christoph Wolff.

Kantata ta, o tytule Die Freude reget sich dzisiaj nosi oznaczenie BWV 36b.

W music boxie Kantata BWV36 w wykonaniu Chóru Monteverdi i English Baroque Soloists. Dyryguje John Eliot Gardiner.

Kościół i Szkoła Św. Tomasza w Lipsku

Schwingt freudig euch empor, tekst niemiecki

Schwingt freudig euch empor zu den erhabnen Sternen,
Ihr Zungen, die ihr itzt in Zion fröhlich seid!
Doch haltet ein! Der Schall darf sich nicht weit entfernen,
Es naht sich selbst zu euch der Herr der Herrlichkeit.

Nun komm, der Heiden Heiland,

Der Jungfrauen Kind erkannt,

Des sich wundert alle Welt,

Gott solch Geburt ihm bestellt.

Die Liebe zieht mit sanften Schritten
Sein Treugeliebtes allgemach.
Gleichwie es eine Braut entzücket,
Wenn sie den Bräutigam erblicket,
So folgt ein Herz auch Jesu nach.

Zwingt die Saiten in Cythara

Und lasst die süße Musica

Ganz freudenreich erschallen,

Dass ich möge mit Jesulein,

Dem wunderschönen Bräutgam mein,

In steter Liebe wallen!

Singet,

Springet,

Jubilieret, triumphieret, dankt dem Herren!

Groß ist der König der Ehren.

Willkommen, werter Schatz!
Die Lieb und Glaube machet Platz
Vor dich in meinem Herzen rein,
Zieh bei mir ein!

Der du bist dem Vater gleich,

Führ hinaus den Sieg im Fleisch,

Dass dein ewig Gott'sgewalt

In uns das krank Fleisch enthalt.

Auch mit gedämpften, schwachen Stimmen
Wird Gottes Majestät verehrt.
Denn schallet nur der Geist darbei,
So ist ihm solches ein Geschrei,
Das er im Himmel selber hört.

Lob sei Gott, dem Vater, g'ton,

Lob sei Gott, sein'm eingen Sohn,

Lob sei Gott, dem Heilgen Geist,

Immer und in Ewigkeit!

Soar joyfully on high, tekst angielski

Soar joyfully aloft amidst the starry grandeur,
Ye voices, ye who now in Zion gladly dwell!
No, wait awhile! Your sound shall not have far to travel,
To you draws nigh himself the Lord of majesty.

Come now, the nations' Savior,
As the Virgin's child made known,
At this marvels all the world,
That God this birth gave to him.

Now love doth draw with gentle paces

Its true belove'd more and more

Like as it brings the bride enchantment

When she the bridegroom near beholdeth,

E'en so the heart doth Jesus seek.

Raise the viols in Cythera
And let now charming Musica
With joy and gladness echo,
That I may with my Jesus-child,
With this exquisite groom of mine,
In constant love e'er journey.
Sing now,
Dance now,
Jubilation cry triumphant, thank the Lord now!
Great is the king of all honor.

O welcome, dearest love!
My love and faith prepare a place
For thee within my heart that's pure,
Come dwell in me!

Thou who art the Father like,
Lead the conquest o'er the flesh,
That thy God's eternal pow'r
May by our sick flesh be held.

E'en with our muted, feeble voices

Is God's great majesty adored.

For sound nought but our soul alone,

This is to him a mighty shout,

Which he in heav'n itself doth hear.

Praise to God, the Father, be,
Praise to God, his only Son,
Praise to God, the Holy Ghost,
Ever and eternally!